Thời gian qua, dù cơ quan chức năng đã có nhiều cảnh báo về thủ đoạn giả danh các cơ quan tư pháp luật như: Công an, Viện kiểm sát, Tòa án để lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhưng vẫn có không ít người “sập bẫy”. Theo các chuyên gia, phương thức lừa đảo hoàn toàn mới, ngày càng tinh vi, khó lường và nguy hiểm hơn, gây thiệt hại nặng nề hơn cho người dân và các tổ chức.
Theo thống kê, hiện tại có 3 nhóm lừa đảo chính (giả mạo thương hiệu, chiếm đoạt tài khoản và các hình thức kết hợp khác) với 24 hình thức lừa đảo đang diễn ra trên không gian mạng, nhắm vào các nhóm đối tượng là người cao tuổi, trẻ em, sinh viên/thanh niên, các đối tượng công nhân/người lao động, nhân viên văn phòng.
Các loại tội phạm này có thủ đoạn rất tinh vi, thường đặt máy chủ ở nước ngoài như Campuchia… thuê đất lên đến 90 năm, có những lãnh địa riêng khiến ngay cả công an của nước sở tại cũng khó thâm nhập. Do đó, công tác đấu tranh với loại tội phạm này thực sự gặp nhiều thách thức.
Trung tướng Nguyễn Minh Chính cho biết, năm 2023, A05 tiếp nhận hơn 5.300 vụ việc từ các nạn nhân của lừa đảo trực tuyến, tổng số tiền thiệt hại hơn 2.487 tỷ đồng. Các phương thức lừa đảo chính như sau: Tuyển cộng tác viên tham gia kinh doanh, bán, giới thiệu sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử chiếm 44,7%; phát tán mã độc chiếm quyền điều khiển tài khoản mạng xã hội chiếm 17,73%; gọi điện giả danh lực lượng chức năng như công an, toà án, nhân viên ngân hàng… chiếm 11,56%; tạo lập sàn giao dịch kêu gọi đầu tư tiền ảo, chứng khoán chiếm 13,2%; giả danh công ty tài chính tải ứng dụng vay tiền 8,6%; lừa đảo khác chiếm 4,7%. Trong đó, A05 đã khởi tố 15.00 vụ án với hơn 500 bị can liên quan đến lừa đảo trực tuyến.
Công ty an ninh mạng Singapore Group-IB công bố vụ tấn công lừa đảo sử dụng 240 tên miền liên kết giả mạo nhằm mạo danh 27 tổ chức tài chính, ngân hàng của Việt Nam để thu thập thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng từ năm 2022 đến nay; chợ đen mua bán thông tin thẻ tín dụng Biden Cash đã công khai trực tuyến cơ sở dữ liệu miễn phí gồm trên 2 triệu thẻ ghi nợ và tín dụng.
Lừa đảo qua mạng, qua điện thoại có muôn hình vạn trạng là vậy; không thể có một quy luật, công thức nhất định nào để chúng ta gặp là tránh. Tuy nhiên, để hạn chế tới mức thấp nhất bị lừa đảo, hãy nói không với 5 trường hợp điển hình sau đây:
Thứ nhất, không ai cho không ai cái gì bao giờ, nhất là những người bạn mới quen trên mạng.
Thứ hai, hãy cảnh giác những phần thưởng bằng hiện kim hay hiện vật “ khủng” bất cứ từ đâu đến, trên facebook chẳng hạn, mà xét ra ta chẳng có một chút gì để đáng…được trúng thưởng.
Thứ ba, không có một “món ngon” nào vừa ngon vừa bổ lại vừa…rẻ.
Thứ tư, không có công việc nào vừa nhẹ nhàng lại có lương cao.
Thứ năm, không hiếu kỳ đăng nhập vào các trang mạng mà bạn cảm thấy có cái gì đó có dấu hiệu không bình thường.
Song song theo đó chúng ta cũng cần làm 5 việc sau đây.
Thứ nhất, thường xuyên nghe đài đọc báo để phát hiện, cập nhật những chiêu lừa đảo mới làm bài học kinh nghiệm.
Thứ hai, Không thể nói rằng không nhận số điện thoại không có trong danh bạ; nhưng để cảnh giác chúng ta cũng nên thường xuyên cập nhật các số điện thoại nghi lừa đảo do các cơ quan truyền thông chính thống cung cấp.
Thứ ba, nên hạn chế cung cấp số điện thoại cho người khác cũng như hạn chế bày tỏ tâm tư, hình ảnh mình trên mạng xã hội; vì đây là nguồn gốc lộ thông tin cá nhân để bọn lừa đảo thực hiện hành vi lừa đảo.
Thứ tư, tỉnh táo phán đoán với những cuộc điện thoại lạ gọi đến có liên quan tới cá nhân và gia đình như người thân gặp tai nạn, người thân cần tiền gấp….
Thứ năm, khi gặp những bất cập nào cần giải quyết, điều cần thiết là liên lạc ngay với các cơ quan như phường, xã… hay gần nhất là CSKV, trưởng ấp, trưởng thôn… số điện thoại các đơn vị này luôn công khai cho người dân được biết.
Không ai khác, chính mỗi người phải tự nâng cao cảnh giác, trình độ hiểu biết pháp luật, công nghệ để tránh bị lừa, và quan trọng nhất là đừng bị mắc bẫy vào chính lòng tham của mình.